سایت مرجع دانلود پایان نامه - تحقیق - پروژه

۲-۲-۳. تاریخچه کاربرد فناوری اطلاعات در کتابخانه­ها ۲۶

۲-۲-۴. مزایای فناوری اطلاعات ۲۷

۲-۲-۵. انواع فناوری­های اطلاعاتی موجود در کتابخانه­ها. ۲۹

۲-۲-۵-۱. رایانه­ها ۲۹

۲-۲-۵-۲. اینترنت. ۲۹

۲-۲-۵-۳. اینترانت ۳۰

۲-۲-۵-۴. نرم­افزارهای کتابخانه­ای ۳۲

۲-۲-۵-۵. وب­سایت­های کتابخانه­ها ۳۳

۲-۲-۵-۶. منابع الکترونیکی ۳۴

۲-۲-۶. کتابخانه عمومی ۳۵

۲-۲-۶-۱. تعریف. ۳۵

۲-۲-۶-۱. تاریخچه شکل­ گیری کتابخانه­ های عمومی. ۳۵

۲-۲-۶-۳. اهداف. ۳۶

۲-۲-۷. ضرورت استفاده از فناوری­های نوین اطلاعاتی در کتابخانه­ های عمومی ۳۷

۲-۲-۸. مزایای به­کارگیری فناوری اطلاعات در کتابخانه­ های عمومی. ۳۹

۲-۲-۹. اهداف کتابخانه­ های عمومی از به­کارگیری فناوری اطلاعات ۴۱

۲-۲-۱۰. تأثیر فناوری­های اطلاعاتی بر کتابخانه­ های عمومی. ۴۲

۲-۲-۱۰-۱. تأثیر فناوری اطلاعات بر درونداد. ۴۴

۲-۲-۱۰-۱-۱. فراهم­آوری منابع اطلاعاتی ۴۴

۲-۲-۱۰-۲. تأثیر فناوری اطلاعات بر برونداد. ۴۶

۲-۲-۱۰-۲-۱. دسترس­پذیری و بازیابی اطلاعات ۴۶

۲-۲-۱۰-۲-۲. واحد امانت. ۴۷

۲-۲-۱۰-۲-۳. اشاعه­ی اطلاعات گزینشی و آگاهی­رسانی جاری. ۴۸

۲-۲-۱۰-۲-۴. خدمات تحویل مدرک و امانت بین کتابخانه­ای ۴۹

۲-۲-۱۰-۳. تأثیر فناوری اطلاعات بر نقش و وظایف کتابداران. ۵۰

۲-۲-۱۱. نگرش به فناوری اطلاعات ۵۲

۲-۲-۱۲. عوامل فردی مؤثر بر نگرش افراد به فناوری اطلاعات ۵۴

۲-۳. پیشینه پژوهش ۵۴

۲-۳-۱. پیشینه‌ پژوهش در خارج از ایران. ۵۵

۲-۳-۲. پیشینه‌ پژوهش در ایران. ۶۳

۲-۳-۳. جمع‌بندی پیشینه‌ها ۷۱

فصل سوم: روش­شناسی پژوهش

۳-۱. مقدمه. ۷۳

۳-۲. روش پژوهش. ۷۳

۳-۳. جامعه‌ی آماری پژوهش ۷۳

۳-۴. نمونه‌ی آماری و روش نمونه‌گیری ۷۳

۳-۵. ابزار گرد‌آوری داده‌ها ۷۵

۳-۶. روایی ابزار گردآوری داده­ ها ۷۶

۳-۷. پایایی ابزار گردآوری داده­ ها. ۷۷

۳-۸. روش تجزیه و تحلیل داده‌ها ۷۸

فصل چهارم: یافته­ های پژوهش

۴-۱. مقدمه. ۸۰

۴-۲. بررسی ویژگی­­های جمعیت­­شناختی ۸۰

۴-۲-۱. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنسیت ۸۰

۴-۲-۲. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن. ۸۱

۴-۲-۳. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات. ۸۲

۴-۲-۴. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب رشته تحصیلی. ۸۳

۴-۲-۵. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تجربه­ی استفاده از فناوری اطلاعات ۸۳

۴-۲-۶. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سابقه­ی کار. ۸۴

۴-۲-۷. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب شرکت در دوره­ های آموزشی فناوری اطلاعات ۸۵

۴-۳. یافته­ های مربوط به پرسش­های پژوهش. ۸۶

۴-۳-۱. نگرش کتابداران عمومی استان خوزستان نسبت به فناوری اطلاعات چگونه است؟ ۸۶

۴-۳-۲. آیا بین عوامل کارآیی فناوری اطلاعات، عملکرد کاری، پذیرش ، اعتماد به استفاده و نگرانی در کتابداران عمومی استان خوزستان با
نگرش آنان نسبت به فناوری اطلاعات رابطه­ای وجود دارد؟. ۱۱۰

۴-۳-۳. آیا بین هر یک از پیش­بین­های جنسیت، سن، میزان تحصیلات، رشته تحصیلی، تجربه­ی استفاده از فناوری اطلاعات، سابقه­ی کار
در کتابخانه و شرکت در دوره­ های آموزشی پیرامون فناوری اطلاعات با نگرش کتابداران عمومی استان خوزستان نسبت به فناوری اطلاعات
رابطه­ای وجود دارد؟. ۱۱۲

فصل پنجم: بحث و نتیجه ­گیری

۵-۱. مقدمه ۱۲۶

۵-۲. بحث و نتیجه ­گیری در مورد پرسش‌های پژوهش ۱۲۶

۵-۳. پیشنهادهای پژوهش. ۱۴۴

۵-۴. پیشنهادهایی برای پژوهش‌های آینده ۱۴۵

فهرست منابع. ۱۴۷

پیوست‌ها. ۱۶۲

۱-۱. مقدمه

دنیای مدرن امروز در حال تجربه­ی دگرگونی­های اساسی از جامعه صنعتی به جامعه اطلاعاتی و دانایی­ محور، و از سازمان­های سنتی به سازمان­های یادگیرنده و دانایی مدار می­باشد. این­ گذار با بهره گرفتن از قابلیت­های فناوری اطلاعات صورت می­پذیرد (رهنمافرد، ۱۳۸۴، ص ۴۲). امروزه فناوری اطلاعات از مهمّ­ترین محورهای توسعه در جهان است و بسیاری از کشورهای جهان، توسعه­ی فناوری اطلاعات را یکی از اساسی­ترین زیرساخت­های توسعه­ی خود قرار داده­اند.

فناوری­های اطلاعاتی و ارتباطی جزء مهمی از جامعه ما شده ­اند (چیمیک[۱]، ۲۰۰۴؛ نقل در اولاتوی[۲]، ۲۰۰۹، ص ۱۲۷۲). پیشرفت­های فناوری اطلاعات و کاربرد آن در تمام ابعاد زندگی، جامعه­ امروز را با تغییراتی مواجه کرده است. جوامعی که به موقع و سریع اطلاعات مورد نیاز خود را به دست آورده، تجزیه و تحلیل کرده و از نتایج آن­ها به درستی بهره­مند شده ­اند، همواره موفق­تر از دیگر جوامع هستند. ورود و گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات در جامعه، رشد انتشار اطلاعات را در پی داشته است،
به­گونه­ای که اطلاعات به سرعت به اقصی نقاط جهان منتقل و در دسترس کاربران قرار می­گیرد. فضای مجازی، دنیای سایبری، جهان شبکه­ای و جامعه­ اطلاعاتی برخی از مفاهیمی هستند که با توسعه­ی فناوری به وجود آمده­اند. این اصطلاحات نشان از آن دارند که دنیا به سمتی پیش می­رود که فاصله­ها و مکان جغرافیایی، در دسترسی به اطلاعات معنا و مفهومی ندارند.

اهمیت فناوری اطلاعات و اثرات آن برای سازمان­ها افزایش یافته و رشد و توسعه­ی آن احساس
می­شود، به­گونه­ای که امروزه تصور سازمانی بدون فناوری اطلاعات غیرممکن به نظر می­رسد. فناوری اطلاعات فرصتی است که می­توان با بهره گرفتن از آن دامنه­ی کسب و کار سازمان را توسعه بخشید و خدمات را گسترش داد و تسریع نمود. هم­چنین فناوری اطلاعات می ­تواند نقش مهمی در ارتقای
بهره­وری و کارآیی در سازمان­های مختلف دولتی یا خصوصی داشته باشد. سازمان­هایی که در آن­ها فرایند پیاده­سازی و استفاده از فناوری اطلاعات با موفقیت همراه باشد، با دستاوردهای قابل توجهی
رو به رو خواهند شد.

تحقیقات نشان می­ دهند که یکی از مهمّ­ترین دلایل تمایز سازمان­ها از یکدیگر، درجه­ به­کارگیری فناوری اطلاعات در فعالیت­های سازمانی است (صفدری، درگاهی، اشراقیان، و برزه­کار، ۱۳۹۰، ص ۲۵). از جمله سازمان­هایی که با تحول فناوری دچار دگرگونی­هایی در ساختار و روش انجام کار
شده ­اند، کتابخانه­ها هستند. کتابخانه­ها همواره از فناوری­های زمان خود تأثیر پذیرفته­اند. اختراع کاغذ و فراوانی آن، موجب تغییر نوع مواد کتابخانه­ای شد. به دنبال آن، اختراع چاپ دگرگونی در کتابخانه­ها به وجود آورد. دستنوشته­های نویسندگان که تا پیش از این با مشکلات زیاد استنساخ می­شد و در
نسخه­ های محدود توزیع و در اختیار علاقه­مندان قرار می­گرفت، در تعداد زیاد به چاپ رسید و در اختیار افراد بیشتری قرار گرفت. ظهور فناوری­های رایانه­ای تحول دیگری در کتابخانه­ها به وجود آورد. کاربردهای متنوع این فناوری­ها موجب شد تا کتابخانه­ها اقدام به خودکارسازی فرایندهای خود کنند. در واقع می­توان گفت که کتابخانه­ها با گذشت زمان از انبارهای مملو از مدارک به مراکز ارائه­ خدمات تبدیل شده ­اند، که به تمامی متخصصان و غیرمتخصصان در بهره ­برداری از مجموعه­های مفید و مورد نیاز کمک می­ کنند.

بقایی (۱۳۸۴، ص ۲) سرعت، حافظه­ بسیار وسیع، دقت بالا در فراهم­آوری، صرفه­جویی در نیروی انسانی، انباشت و بازیابی اطلاعات به مدد رایانه و امکان روزآمد کردن اطلاعات، را از دلایل استفاده­ی کتابخانه­ها از فناوری اطلاعات بیان کرده است.

کتابخانه­ های عمومی که از مهمّ­ترین نهادهای فرهنگی جامعه هستند، فناوری­های نوین اطلاعاتی را جذب، استفاده و ترویج نموده ­اند. اینترنت و قابلیت دسترسی آن به دنیای اطلاعات، کتابخانه­ های عمومی را به فناوری و وسایلی مجهز نموده که به لحاظ کیفی با امکانات گذشته­ی آن­ها قابل قیاس نیست. با وجود اینترنت، کتابخانه­ های عمومی این امکان را یافته­اند که خدمات اطلاعاتی خود را به صورت ۲۴ ساعته و ۷ روز هفته در اختیار عموم قرار دهند و در واقع این فرصت را دارند که دروازه­ی ورود به دنیای اطلاعات الکترونیکی باشند.

فناوری اطلاعات با تغییراتی که در روند ذخیره، بازیابی و مدیریت اطلاعات ایجاد کرده، نقش کتابداران و شکل­های مختلف خدمات کتابخانه­ها را نیز تغییر داده و آن­ها را از بافت سنتی خود خارج نموده است. تحولات فناوری، تجربه­ای پیچیده برای کتابداران بوده است. این تحولات با جهش­هایی به سمت جلو و هم­چنین لحظاتی مملو از مشکلات همراه است. از ابتدای کاربرد فناوری­ اطلاعات در کتابخانه­ها، همواره مخالفان و موافقانی، با کاربرد این فناوری­ها وجود داشته اند. برخی هوادار چنین تغییراتی هستند و برخی دیگر دچار نگرانی­هایی در برابر اعمال چنین تغییراتی می­شوند.

نیروی انسانی مخاطب اصلی فناوری اطلاعات است. سرمایه ­گذاری کتابخانه­ها در حوزه­ فناوری اطلاعات زمانی مؤثر خواهد بود که فناوری­های جدید توسط کتابداران پذیرفته شوند و چنانچه کتابداران در برابر تغییرات حاصل از فناوری مقاومت کنند، سرمایه ­گذاری در حوزه­ مورد نظر بی­نتیجه
خواهد ماند. نگرش، از مهمّ­ترین عوامل پیش ­بینی کننده­­ پذیرش فناوری­ها می­باشد (بیلر و ریچی[۳]، ۲۰۰۲؛ نقل در موغلی، طالبی، و صیف، ۱۳۹۰، ص ۳۴). پیاده­سازی فناوری اطلاعات و ارتباطات در
کتابخانه­ها تا حد زیادی به نگرش کتابداران به این فناوری­ها بستگی دارد (رمضان[۴]،۲۰۰۴ ، ص ۴۴۰).

نگرش فرد در مورد یک موضوع، می ­تواند بر رفتار وی نسبت به آن موضوع تأثیرگذار باشد.
هم­چنین اهمیتی که مدیران برای استفاده­ی صحیح از فناوری­­ قائل هستند، در کاربری آن­ نقش      مهمی دارد. مدیران دارای نگرش مثبت، خود موتور محرکی در استفاده از فناوری­ اطلاعات به حساب می­آیند.

اهمیت به­کارگیری فناوری­های­ اطلاعاتی در زمینه ­های مختلف بر کسی پوشیده نیست. توجه به این امر، کتابخانه­ها و کتابداران را ملزم به همگام  شدن با این فناوری­ها می­دارد. پس برای این همگامی، آگاهی از نگرش کتابداران نسبت به فناوری­ اطلاعات امری ضروری به نظر می­رسد، تا کتابخانه­ها بتوانند در عصری که به عصر اطلاعات و ارتباطات موسوم است به گونه­ای مؤثر عمل کنند.

۱-۲. بیان مسأله

کتابخانه­ها در ایران از مدت­ها قبل سرمایه ­گذاری در زمینه­ فناوری اطلاعات را آغاز کرده­اند، و در توسعه هر چه بیشتر آن می­کوشند. هدف از این سرمایه ­گذاری­ها، بهبود بهره­وری فردی و در نهایت بهره­وری سازمانی است. با این حال شواهد نشان می­ دهند که ناکامی در این سرمایه ­گذاری­ها در مقایسه با توفیق در آن­ها رایج­تر بوده است (ناخدا، حری، و کرمدوست، ۱۳۸۴، ص ۸۸). علی­رغم مزایایی که کاربرد فناوری اطلاعات برای کتابخانه­ها داشته، آن­ها با مسائل و مشکلات مربوط به کاربرد آن از جنبه­ های گوناگون مانند فردی، سازمانی، فرهنگی و اجتماعی روبه­رو شده ­اند.

کاربردهای مختلف فناوری اطلاعات در زمینه ­های متنوعی مانند شهر الکترونیکی، دولت الکترونیکی، تجارت الکترونیکی و آموزش الکترونیکی با سرعت  در حال گسترش می­باشند. به همین دلیل دولت­ها با ایجاد زیرساخت­های مناسب، رشد و توسعه­ی فناوری اطلاعات را تسریع نموده ­اند. سازمان­ها نیز برای بهره­ گیری از مزایای فناوری اطلاعات، تمهیداتی اندیشیده­اند که یکی از آن­ها
طرح­های جامع فناوری اطلاعات است. نهاد کتابخانه­ های عمومی کشور با نگاهی نوین به فناوری اطلاعات به ­عنوان ابزار اصلی تحول در سازمان­های امروز، با تعریف پروژه­ی تدوین طرح جامع فناوری اطلاعات و به­کارگیری مشاور دارای تجربه در طراحی سیستم­های بر پایه­ فناوری اطلاعات در سازمان­های فرهنگی و استفاده از توانمندی­های علمی و اجرایی موجود در داخل و خارج کشور، در راستای حصول اهداف زیر گام برمی­دارد:

• مکانیزاسیون فرایندهای کلیدی و عملیاتی؛
• دستیابی به سیستم­های تعاملی رزرو و سفارش الکترونیکی منابع کتابخانه؛
• ارائه­ خدمات الکترونیکی متنوع برای اعضا؛
• تهیه­ نسخ الکترونیکی از منابع نایاب کتابخانه؛
• دسترسی آسان به منابع پرتقاضا برای همه و از همه جا؛
• جست و جوی سریع در پایگاه­های اطلاعاتی داخلی و خارجی؛
• حفاظت و نگهداری از اصل منابع به­طور مناسب­تر؛
• توانایی پاسخگویی مناسب­تر به نیازهای مراجعان؛ و
• صرفه جویی در زمان مراجعان و کتابداران (رهنمافرد، ۱۳۸۴، ص ۴۶).

هم­چنین در سند چشم­انداز نهاد کتابخانه­ های عمومی ایران در سال ۱۴۰۴ آمده است که این نهاد در بهره­ گیری از فناوری­های نوین اطلاعاتی با ایجاد کتابخانه­ های ترکیبی از طریق