پایان نامه: عبرت از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه و آثار تربیتی آن
موضوع
عبرت از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه و آثار تربیتی آن
استاد راهنما
حجت الاسلام والمسلمین دکتر احمد عابدی
استاد مشاور
دکتر سعیده غروی
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
چکیده
پژوهش حاضربه موضوع عبرت از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه میپردازد که هدف آن پی بردن به ارتباط بین عبرت و تربیت بوده ودر آن با توجه به فرمایشات گهربار قرآن و نهج البلاغه از منابع دست اول تفسیری و روایی استفاده شده است این موضوع در سه فصل تبیین شده است: در فصل اول به مفهوم شناسی عبرت و مبانی آن پرداخته شده است و در فصل دوم مکانیزم کسب عبرت ومکانیزم فعلیت عبرت توضیح داده شده است و در فصل سوم ارتباط عبرت و تربیت وآثار تربیتی عبرت بیان شده است. بنابر آنچه در این فصول بیان شده میتوان به این نتایج دست یافت که انسانها میتوانند با توجه به آثار گذشتگان و تفکر بر روی آنها، از آن امور عبور کرده و به حقایقی ثابت ماوراء محسوسات متغیّر دست یابند، با عبور مکرر از تجارب اعم از تجارب گذشته خود فرد یا دیگران، ملکه بصیرت در انسان فعلیّت یافته و با فعلیّت این قوه شاهد ایجاد مراتب حرکت در عالم ماده میباشیم که از این مراحلِ حرکت قوه بصیرت به سوی کمالش با نام تربیت تعبیر آورده شده است، شخص بصیر با تحلیل تجارب گذشته خود و دیگران، به معرفتی نسبت به آن وقایع دست مییابد که به واسطه این معرفت است که مورد خطاب بیان نشانههایی قرار میگیرد، با دیدن نشانهها است که فرد عبرت گیرنده متذکّر شده و با توجّه به عاقبت پیشینیان، تصمیمگیری صحیحی را برای آینده خویش مینماید.
کلید واژه : قرآن، نهج البلاغه، عبرت، بصیرت، تذکّر، تربیت، آثار تربیتی.
فهرست مطالب
مقدمه.۱
۱- بیان مسأله.۱
۲- اهمیت موضوع.۱
۳- پیشینه پژوهش۱
۴- سؤالات پژوهش۲
۵- فرضیه تحقیق.۲
۶- روش پژوهش.۲
فصل اول (کلیات و مفاهیم)۳
۱-۱- مفهوم شناسی عبرت.۴
۱-۱-۱-معنای لغوی عبرت.۴
۱-۱-۲- معنای اصطلاحی عبرت.۶
۱-۲- مبانی عبرت.۹
۱-۲-۱- ملکه بصیرت .۱۰
۱-۲-۲- اسباب ثابت عالم و اختیار انسانها.۱۲
فصل دوم (تحلیل عبرت از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه).۱۵
۲-۱- مکانیزم کسب عبرت.۱۶
۲-۱-۱- ویژگیهای عبرت گیرندگان ( شرایط لازم جهت نگاه عبرت آموز).۱۶
۲-۱-۱-۱- توجه و عدم غفلت (اولوا الابصار)۱۷
۲-۱-۱-۲- تحلیل صحیح و تفکر (اولوا الباب).۱۸
۲-۱-۱-۳- نگاه داشتن در ذهن و دل و عقل(خاشعین)۲۲
۲-۱-۲- اقسام عبرت۲۵
۲-۱-۲-۱- عبرت از افراد ۲۶
الف- حضرت ایوب.۲۹
ب- بلعم باعوراء ۳۱
ج – قارون.۳۳
۲-۱-۲-۲-عبرت از سرنوشت اقوام و جوامع۳۶
الف – قوم سباء.۳۶
ب- اصحاب سبت۳۹
ج- اصحاب رسّ۴۳
۲-۱-۲-۳- عبرت از وقایع و حوادث ۴۵
الف- عبرت از جنگ بدر۴۵
ب- عبرت از جنگ اُحد.۴۷
ج- خوارج.۴۹
۲-۲- مکانیزم فعلیّت عبرت.۵۱
۲-۲-۱- نقش آیات (نشانهها) در فعلیّت عبرت۵۲
۲-۲-۱-۱-ارتباط عبرت و نشانهها۵۲
۲-۲-۱-۲- مخاطبین بیان نشانهها.۵۳
الف – کسانی که گوش فرا میدهند.۵۵
ب- اهل تفکر۵۵
ج- صاحبان عقل ۵۶
د- صاحبان علم .۵۸
ه – مؤمنین.۵۸
و – متّقین۵۹
ز- صابران۶۰
ح – اهل فراست و هوش۶۰
ط – اهل یقین۶۱
۲-۲-۲- تذکّر و یادآوری ناشی از فعلیّت عبرت۶۱
۲-۲-۲-۱-عامل تذکّر۶۳
۲-۲-۲-۲- متعلّق تذکّر.۶۵
فصل سوّم(آثار تربیتی عبرت از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه.۶۷
۳-۱- ارتباط عبرت و تربیت.۶۸
۳-۱-۱- مبانی و مفهوم شناسی تربیت.۶۸
۳-۱-۱-۱- مبانی تکوینی تربیت (قابلیّت تربیت)۶۹
۳-۱-۱-۲- مبانی تشریعی تربیت (نقش مربی).۷۰
الف – روش تربیتی رسولان.۷۲
ب- روش تربیتی کتابهای آسمانی.۷۴
۳-۱-۲- نسبت عبرت و تربیت۷۷
۳-۲- آثار تربیتی عبرت۷۷
۳-۲-۱- شناخت دنیا.۷۸
۳-۲-۲- بازداری از گناه .۸۲
۳-۲-۳- کشف سنتهای ثابت الهی.۸۸
۳-۲-۳-۱- ارسال پیامبران۸۸
۳-۲-۳-۲- هلاک ساختن امتها پس از اتمام حجت الهی ۸۹
۳-۲-۳-۳- هلاکت امتها پس بر اثر ستم و ناسپاسی۹۱
۳-۲-۳-۴- ازدیاد نعمت در اثر سپاس گزاری.۹۳
۳-۲-۳-۵- تغییر سرنوشت امتها بر اثر عملکرد خود۹۴
۳-۲-۳-۶- سنت پیروزی حق بر باطل.۹۹
۳-۲-۳-۷- سنت امتحان و آزمایش.۱۰۲
۳-۲-۳-۸- سنت استدراج.۱۰۷
۳-۲-۴- انتقال تجارب.۱۱۱
۳-۲-۵- تحقق وعدههای الهی.۱۱۳
۳-۲-۶- هدایت و نجات .۱۲۲
۳-۲-۷- الگو گیری۱۲۵
نتیجه۱۳۶
کتابنامه۱۳۸
مقدمه
