سایت مرجع دانلود پایان نامه - تحقیق - پروژه

تحلیل فضایی موانع و محدودیت­های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

(مطالعه موردی: مددجویان تحت پوشش کمیته امداد در منطقه سیستان)

استاد راهنما:

دکترصادق اصغری لفمجانی

 استاد مشاور:

دکتر محمودرضا میرلطفی 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)


چکیده
با توجه به این که امروزه توانمندسازی به یکی از مفاهیم اصلی توسعه پایدار تبدیل شده است و رابطه آن با توسعه پایدار به شکلی است که یا از اجزای آن یا عامل آن و یا معلول توسعه پایدار به حساب می­آید، لذا دستیابی به توسعه پایدار بدون توانمندسازی اقشار ضعیف جامعه امکان­پذیر نیست. با توجه به اهمیت موضوع، در این تحقیق تلاش گردیده است تا با تحلیل فضایی، موانع و محدودیت­های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی تحت پوشش کمیته امداد سیستان مورد کنکاش قرار گیرد. جامعه آماری تحقیق شامل روستاهای با بیش از ۵۰ خانوار تحت پوشش کمیته امداد می باشد که با بهره گرفتن از فرمول کوکران ۴۰ روستا به عنوان حجم نمونه محاسبه گردید. روش تحقیق حاضر، توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر بررسی منابع اسنادی، بررسی­های میدانی و تکمیل پرسشنامه بوده است. در تجزیه و تحلیل اطلاعات، از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) با کمک نرم­ افزار Expert Choice و تحلیل­های فضایی و آماری از طریق نرم افزارهایArcGIS و SPSS استفاده شده است. نتایج حاصل از تحقیق بر اساس آزمون ANOVA نشان داد که وابستگی به آب رودخانه هیرمند با میانگین ۵۰۲۰/۰، مشکلات سازمانی با میانگین ۴۹۰۰/۰، ویژگی­های شخصیتی و فردی سرپرست خانواده با میانگین ۴۳۶۵/۰ و مشارکت با میانگین ۴۱۷۹/۰ بعنوان بالاترین عوامل در موانع یا محدودیت­های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد شناخته شد. در همین راستا، دیگر نتایج تحقیق حاکی از آن است که بر اساس تحلیل های آماری، بین شدت اثرات موانع یا محدودیت­های اقتصادی و اجتماعی خانوارهای ساکن در روستاهای مرزی با سایر روستاهای سیستان اختلاف معناداری وجود دارد.
کلید واژه­ها: خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد، روستا، توانمندسازی، تحلیل فضایی، سیستان.
 فصل اول: مقدمه و کلیات تحقیق







۱-۶-۱- مطالعات خارجی ۹
۱-۶-۲- مطالعات داخلی ۱۱

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق


۲-۱-۱- فضا ۱۵
۲-۱-۲- مکان در ارتباط با فضا ۱۶
۲-۱-۳- سازمان فضایی ۱۷
۲-۱-۴- توانمندسازی ۱۷
۲-۱-۵- مشارکت. ۱۹
۲-۱-۶- توانمندسازی و بهسازی مشارکتی ۲۲
۲-۱-۷- فقر و محرومیت اقتصاد. ۲۲
۲-۱-۸- کارآفرینی روستایی ۲۳
۲-۱-۹- توسعه. ۲۳

۲-۲-۱- تاریخچه و مبانی نظری مطالعات فقر. ۲۶
۲-۲-۲- دیدگاه های مرتبط با کارآفرینی ۳۰
۲-۲-۳- دیدگاه جامعه شناختی و جمعیت شناختی ۳۰
۲-۲-۴- دیدگاه روانشناختی ۳۱
۲-۲-۵- دیدگاه اقتصادی (کارآفرینی درون تئوری اقتصادی) ۳۱
۲-۲-۶- دیدگاه توسعه ای و محیطی ۳۳
۲-۲-۷- دیدگاه نهادی ۳۳

۲-۳-۱- دیدگاه روانشناختی ۳۴
۲-۳-۲- دیدگاه جامعه شناختی ۳۴
۲-۳-۳- دیدگاه علوم سیاسی ۳۵

۲-۴-۱- رویکردهای نظری توانمندسازی ۳۶
۲-۴-۲- فرآیند توانمندسازی ۳۷
۲-۴-۳- چارچوب توانمندسازی ۳۸
۲-۴-۴- حوزه های توانمندسازی مددجویان ۴۰
۲-۴-۵- ساماندهی افراد و ایجاد تشکل ۴۲
۲-۴-۶- رویکردهای سازمانی ۴۳
۲-۴-۷- نظریه های گونه ی اول. ۴۴
۲-۴-۸- نظریه های گونه ی دوم. ۴۵
۲-۴-۹- نظریه های گونه ی سوم. ۴۵
۲-۴-۱۰- نظریه های گونه ی چهارم. ۴۵
۲-۴-۱۱- نوع شناسی کمیته امداد امام خمینی (ره) ۴۶
۲-۴-۱۲- اهمیت موضوع توانمندسازی در کمیته امداد امام خمینی (ره) ۴۸
۲-۴-۱۳- جایگاه کمیته امداد در توانمندسازی مددجویان تحت پوشش این ن
هاد. ۴۹
۲-۴-۱۴- توانمندسازی مددجویان ۵۰
۲-۴-۱۵- عوامل موثر بر توانمندسازی خانواده های تحت حمایت کمیته امداد. ۵۱

فصل سوم: مواد و روش ها


۳-۱-۱- موقعیت، حدود و وسعت منطقه مورد مطالعه. ۵۶
۳-۱-۲- توپوگرافی و ژئومورفولوژی ۵۸
۳-۱-۳- اقلیم. ۵۹
۳-۱-۴- منابع آب ۶۴

۳-۲-۱- جمعیّت و ویژگیهای آن ۷۰


۳-۴-۱- روش پژوهش ۷۶
۳-۴-۲- جامعه آماری و تعداد نمونه. ۷۷
۳-۴-۳- شاخصهای تحقیق ۸۰
۳-۴-۴- روش و ابزار گردآوری داده ها و اطلاعات ۸۳
۳-۴-۵- شیوه تجزیه و تحلیل داده‎ها ۸۳
۳-۴-۶- مدل تصمیم‎گیری چند شاخصه (MCDM) 84
۳-۴-۷- فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) 86
۳-۴-۸- روایی و پایایی ابزار تحقیق ۹۰

فصل چهارم: یافته­ های تحقیق


۴-۱-۱- وضعیت سنی پاسخگویان ۹۴
۴-۱-۲- وضعیت جنسی ۹۶
۴-۳-۱- وضعیت سواد. ۹۶

۴-۲-۱- علل قرار گرفتن تحت پوشش کمیته امداد. ۹۸
۴-۲-۲- روند تغییرات خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد. ۹۹
۴-۳-۳- شدت اثرات موانع یا محدودیتهای مطرح در توانمندسازی خانوارهای روستایی.۱۰۳

فصل پنجم: جمع­بندی و نتیجه گیری



فصل ششم: فهرست منابع
۱-۶- منابع .۱۲۱
۱- مقدمه
فقر به عنوان یکی از مباحث مهم در ادبیات توسعه مطرح و زدودن فقر از یک جامعه یکی از اهداف اصلی توسعه­ی اقتصادی است (خالدی و پرمه، ۱۳۸۴: ۵۷). بانک جهانی دلایل فقر اقتصاد روستایی را در عواملی چون پایین بودن میزان درآمد سرانه، بازدهی کم زمین و فرصت­های محدود شغلی بر شمرده­اند و دلایل فقر اجتماعی روستایی را در سطح پایین سواد و بالا بودن بعد خانوار که خود کاهش پس­انداز و صرف هزینه هنگفت برای بهداشت، آموزش، مصرف غذایی و مسکن را به دنبال دارد می­داند (رحیمی­سوره و رضوی، ۱۳۷۵: ۲۸۱). بنابراین تامین رفاه اجتماعی از جمله مهم­ترین اهداف هر نظام اقتصادی است و فراهم نمودن شرایط مناسب برای زندگی تمامی اقشار جامعه وظیفه­ی اصلی کارگزاران و مسئولان اقتصادی کشور تلقی می­شود. از این روست که تغییر در رفاه اجتماعی یا هم زمان با آن تغییر در فقر از جمله زمینه ­های ارزیابی نظام­های اقتصادی به شمار می­آید (فرج­زاده،۱۳۸۲: ۱۰).

یکی از مهم­ترین اهداف تشکیل دولت­ها فراهم ساختن رفاه و توسعه برای جامعه است. فرآیند توسعه همواره کنش دولت را در بر دارد. در نوشتارهای توسعه کشورهای جهان سوم، در مورد اهمیت دولت برای پیشبرد فرآیند توسعه توافق کلی وجود دارد و به عنوان یکی از نیروهایی تلقی می­شود که نقش زیادی در فرآیندهای تغییر این جوامع، از جمله در زمینه تغییر روستایی ایفا می­ کند (دوفومیه، ۱۳۷۳: ۱۸). از این رو ماهیت دولت­ها، فلسفه سیاسی و ایدئولوژیکی و ساختار آنها نقش اساسی در فرآیند توسعه و از جمله توسعه روستایی دارد (شکوری، ۱۳۸۴: ۵۱).
توسعه روستایی، از برنامه ­های توسعه هر کشور به شمار می­رود که برای دگرگون­سازی ساخت اقتصادی- اجتماعی جامعه روستایی به کار می­رود. این برنامه­ها توسط دولت و کارگزاران آن، در مناطق روستایی به اجرا در می­آیند. دولت­ها برای دستیابی به این اهداف از ابزارهای مختلف و متفاوتی استفاده می کنند که این موضوع در مورد دولت ایران نیز مصداق دارد.

در ایران دولت به منظور دستیابی به توسعه روستایی از ابزارهای مختلف استفاده کرده و اقدامات متعددی را به مرحله اجرا درآورده است. از جمله این اقدامات پس از انقلاب می­توان تشکیل نهادهایی همچون جهاد سازندگی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و کمیته امداد امام خمینی را نام برد. هدف از ایجاد این نهادها عمران، آبادانی مناطق عقب مانده از توسعه و کمک به اقشار محروم جامعه علی­الخصوص نقاط روستایی فاقد امکانات بود.
در این میان کمیته امداد به عنوان نهادی شناخته می­شود که به توانمندسازی خانوارهای محروم و آسیب­پذیر جامعه چه در نقاط شهری و چه روستایی می ­پردازد و نقش آن در مناطق روستایی با توجه به ماهیت اقتصادی- اجتماعی این نقاط پر رنگ­تر است.
با توجه به اهمیت موضوع در این پایان نامه تلاش بر این است تا موانع و محدودیت­های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی تحت پوشش کمیته امداد مورد بررسی قرار گیرد تا در نهایت راه­کار­های مناسب جهت تقویت و توانمندسازی این قشر از جامعه ارائه گردد. این پژوهش در قالب پنج فصل سازمان یافته است که:
در فصل اول؛ چارچوب پژوهش همراه با طرح مساله، ضرورت و اهداف پژوهش، فرضیات پژوهش و برخی از تجربیات گذشته در قالب پیشینه پژوهش بیان گردیده است.
در فصل دوم؛ مباحث نظری پژوهش پیرامون موضوع تحقیق در قالب نظریات و دیدگاه­ها مورد بررسی قرار گرفته است.
در فصل سوم؛ متدولوژی و روش­های مورد استفاده در پژوهش و همچنین منطقه مطالعاتی از جنبه­های طبیعی و انسانی مورد بررسی قرار گرفته و چشم­ انداز وضع موجود ترسیم و بیان گردیده است.
در فصل چهارم؛ به تجزیه و تحلیل موانع و محدودیت­های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی تحت پوشش کمیته امداد پرداخته شده و در ادامه فرضیات تحقیق مورد آزمون قرار گرفته شده است.
در فصل پنجم؛ در نهایت جمع­بندی، نتیجه گیری و پیشنهادات ارائه می­گردد.